Kwiecień miesiącem autyzmu
2 kwietnia obchodzony jest Światowy Dzień Świadomości Autyzmu, a dzięki temu kwiecień stał się Miesiącem Wiedzy na Temat Autyzmu. Autyzm nie jest chorobą, choć czasem potocznie się tak o nim mówi, ale całościowym zaburzeniem rozwoju, którego symptomy ujawniają się przed 3 rokiem życia i na które składają się nieprawidłowości w sferze komunikacji, interakcji społecznej oraz aktywności własnej i zabawy.
Nie ma dwóch takich samych osób z autyzmem, stąd choć zaburzone są wszystkie zachowania autysty we wszystkich sytuacjach, mogą się one różnić stopniem nasilenia. Z tego powodu coraz częściej mówi się nie o samym autyzmie, ale o spektrum autyzmu, do którego wlicza się także zespół Aspergera.
Czytaj także:
Pracuje z dziećmi z autyzmem. Pokopana, podrapana i oskarżana. Ale trwa
Autyzm – ważna jest wczesna diagnoza
Ewa Pisula, psycholog, profesor UW, zajmująca się dziećmi ze spektrum autyzmu, w bardzo przystępny sposób tłumaczy, czym jest to zaburzenie: „dziecko nie umie okazać uczuć innym ludziom, nie szuka ich towarzystwa, nie potrafi wyrazić swoich potrzeb, bywa bezradne w najprostszych sytuacjach społecznych”. Dziecko, ale także osoba dorosła, gdyż z autyzmu się nie wyrasta. Dlatego tak ważna jest wczesna diagnoza, a co za tym idzie, przede wszystkim terapia.
Wielu rodziców, nawet jeśli zauważa u swoich dzieci niepokojące zachowania, czuje ogromny opór przed wizytą u specjalisty. Jest on najczęściej podszyty lękiem przed diagnozą, przed zaszufladkowaniem malucha jako zaburzonego czy niepełnosprawnego. Warto podkreślić, że wczesna diagnoza to szybsze wcielenie w życie terapii, która ma za zadanie pomóc dziecku, aby po prostu lepiej i łatwiej mu się żyło!
Najwięcej dzieci ze spektrum autyzmu diagnozuje się w wieku trzech lat, ale już na wcześniejszym etapie rozwoju u dzieci dwunasto-szesnastomiesięcznych można dostrzec niepokojące symptomy, które warto skonsultować ze specjalistą.
Czytaj także:
Mój syn ma autyzm. Dzięki niemu moje życie się zmieniło. Na lepsze!
Autyzm – obajawy
Objawy, które mogą wskazywać na ryzyko wystąpienia u dziecka zaburzeń ze spektrum autyzmu, to między innymi:
- brak gaworzenia, opóźniony rozwój mowy lub echolalie, czyli mechaniczne powtarzanie słów czy całych zdań bez rozumienia i wskazywania. Warto podkreślić, iż dziecko może nie mówić, ale się świetnie komunikować, gdyż ma intencję komunikacyjną (czyli np. chęć uzyskania czegoś) lub jak w przypadku dziecka z autyzmem: może mówić, ale się nie komunikuje (mowa mechaniczna).
- brak reakcji na swoje imię,
- trudności w nawiązaniu relacji: dziecko nie ma potrzeby skupiania na sobie uwagi rodziców, przez co nie wydaje dźwięków, nie uśmiecha się,
- nie reaguje na zaczepki dorosłego (dzieci prawidłowo się rozwijające uwielbiają takie zabawy),
- brak wspólnej uwagi dziecka z dorosłym (pojawia się od 9 do 15 miesiąca życia u prawidłowo rozwijających się dzieci) oraz związanego z nim gestu wskazywania palcem,
- brak kontaktu wzrokowego,
- trudności w odczytywaniu tonu głosu i mimiki twarzy,
- unikanie kontaktu fizycznego, niechęć do przytulania się,
- nadwrażliwość na bodźce sensoryczne – wzrokowe, słuchowe, dotykowe – dzieci mają preferencje żywieniowe, np. jedzą tylko produkty o wybranych kolorach lub fakturach, nie tolerują ubrań z danych materiałów czy nie akceptują niektórych dźwięków,
- uwielbiają rutynę, bardzo denerwują się, kiedy ktoś/coś zakłóca ich plan dnia,
- brak inicjowania zabawy z opiekunem,
- brak naśladownictwa czy wręcz zabaw naśladujących czynności dorosłego,
- brak zabawy symbolicznej (pojawia się ok 15 miesiąca życia), brak zabawy „na niby”,
- zabawa niezgodna z funkcją zabawek, np. zamiast jeżdżenia autkiem, układanie pojazdów w szeregi, stukanie zabawką, przesuwanie przed oczami,
- uporczywe powtarzanie pewnych ruchów (stereotypia), np. wykręcanie sobie rąk, trzepotanie palcami.
Skonsultuj się ze specjalistą
Warto skonsultować się z pediatrą, psychologiem, pedagogiem specjalnym czy psychiatrą, jeśli zachowania dziecka niepokoją czy odbiegają od szeroko pojętej normy. Lepiej wybrać się do lekarza niepotrzebnie, ale zostać uspokojonym, niż udać się za późno, a później żałować tej decyzji.
Fundacja SYNAPSIS to od kilku lat jedna z najprężniej działających organizacji, które wspierają rodziny dzieci ze spektrum autyzmu. Fundacja prowadzi program wczesnego wykrywania autyzmu, stąd na ich stronie internetowej można znaleźć kwestionariusz dotyczący zachowań dziecka pomiędzy 16. a 30. miesiącem życia, który pozwoli ocenić ryzyko wystąpienia zaburzeń ze spektrum autyzmu. W razie niepewności co do rozwoju dziecka, warto skorzystać z tego narzędzia.
Czytaj także:
Autyzm. Co trzeba o nim wiedzieć?