Zastanawiasz się, czy jesteś asertywny? A może przypisujesz sobie brak asertywności? Być może słyszysz od innych opinie na ten temat? Może znasz osobę, która według ciebie jest asertywna? Po czym to poznałeś? A przede wszystkim pomyśl o tym, z jakiego powodu zadajesz sobie te pytania?
Jak nauczyć się asertywności?
Orzekanie o asertywności lub jej braku jest bowiem sporym uproszczeniem. Tak naprawdę nie da się stwierdzić tego, czy ktoś jest asertywny czy nie, ponieważ asertywność nie jest cechą, która może nas określać, a jest raczej umiejętnością konkretnego zachowania w danych sytuacjach.
Możesz wobec tego zdecydować jedynie o tym, czy twoje zachowanie w stosunku do siebie albo drugiej osoby można przypisać postawie asertywnej. Nawet jeżeli w wielu sytuacjach w twoim życiu zachowałeś się w mniej lub bardziej asertywny sposób, nikt nie ma prawa przypisywać ci etykiety. Ty również nie powinieneś oceniać samego siebie i innych. Nie możesz zapomnieć o tym, że asertywności możesz się nauczyć, a stawianie sobie diagnoz na pewno nie będzie korzystne i zniechęci cię do rozwoju pożądanej umiejętności.
Zachowania asertywne
Asertywne zachowanie przeciwstawiamy dwóch innym przeciwległym postawom, a mianowicie zachowaniu uległemu i agresywnemu. Ulegle zachowujemy się wówczas, gdy nie bronimy swoich praw i pozwalamy innym je łamać. Agresywne działanie to natomiast realizowanie swoich praw kosztem innych. Zasadniczym punktem w podanych definicjach jest pojęcie praw. Dotyczą one przede wszystkim tego, że każdy z nas ma prawo do dysponowania własnym czasem, energią i dobrami materialnymi, jak również do układania swoich osobistych spraw według własnej woli i zgodnie z własnym interesem.
Możemy też swobodnie wyrażać siebie w relacjach z otoczeniem, mówić o swoich uczuciach, opiniach, postawach czy potrzebach, o ile czynimy to w sposób nienaruszający praw innych osób. Asertywność to zatem postawa i związane z nią zachowania, które wyrażają szacunek dla obopólnych praw [*na podstawie książki Marii Król-Fijewskiej “Stanowczo, łagodnie, bez lęku”]
Można zaobserwować u siebie i innych, że pewne sytuacje czy relacje skłaniają nas do przyjęcia jednej z wymienionych postaw. Nie należy zatem sądzić, że asertywność lub jej brak zależy wyłącznie od naszych predyspozycji. Jeśli ktoś wobec nas zachowuje się agresywnie, to jesteśmy niejako “zaproszeni” do uległości. Z kolei zachowania uległe skłaniają nas od agresji. Z drugiej strony nasze zachowania również wpływają na innych. Zachowując się np. asertywnie, modelujemy ten typ zachowań innych osobom, które mogą się nauczyć w ten sposób zachowań wpisujących się w tą kategorie.
Asertywna, uległa czy agresywna?
Ucząc się asertywności, potrzebujesz uświadomić sobie, że dane postawy nie powinny podlegać ocenie moralnej. Nie ma zatem złych i dobrych zachowań, a raczej są takie, które będą dla ciebie mniej lub bardziej korzystne.
Wartościowanie możesz zastąpić świadomym wyborem danej postawy. Każda z nich – asertywna, uległa i agresywna, może bowiem przynieść ci pewne zyski, ale również we wszystkie rodzaje zachowań wpisane są jakieś koszty oraz ryzyka, które potrzebujesz rozważyć, decydując o tym, jak chcesz się zachować. Świadomy wybór to zdawanie sobie sprawy z konsekwencji swojego postępowania i branie za to odpowiedzialności oraz nieobarczanie nią innych.
Asertywność określamy jako dane zachowanie, a ono jak każde inne nasze działanie jest związane z określonymi myślami na temat samego siebie, świata i innych ludzi. To jak myślimy, wpływa na to, jak się zachowujemy. Istnieje również odwrotna zależność, a mianowicie nasze zachowania determinują sposób naszego myślenia. I tak na przykład wiara, że jesteśmy nieudacznikami skłania nas do zachowań uległych, a przekonanie, że ktoś musi spełnić naszą potrzebę, może prowadzić do tego, że zachowamy się agresywnie.
Zbadaj myśli
Z drugiej strony agresja może utwierdzać nas w przekonaniu, że jesteśmy kimś ważniejszym i bardziej godnym niż drugi człowiek. W związku z tym pracując nad asertywnością, możesz zastanowić się nad swoimi myślami. Modyfikując swoje przekonania, możesz znacząco rozwinąć w sobie postawę asertywną i z pewnością będzie to bardziej skuteczne niż bezrefleksyjny trening poszczególnych zachowań, reakcji czy technik przynależnych postawie asertywności.
Tak samo ma się sprawa z emocjami. Nasz aktualny emocjonalny stan oddziałuje na decyzję o danym postępowaniu, jak również jest skutkiem tego, jak myślimy i zachowujemy się w określonej sytuacji. Postępowanie wbrew sobie sprzyja gorszemu samopoczuciu, a ono zwiększa szansę na to, że zachowuje się w niepożądany przez nas sposób.
Możemy jednak odwrócić toczące się błędne koło. W każdym momencie możesz powiedzieć asertywne “nie” czemuś, czego nie chcesz i nie potrzebujesz w swoim życiu. Zgodnie z duchem asertywności zasługujesz na to, aby być tym kim jesteś i prowadzić swoje życie według własnego pomysłu. Możesz też konstruktywnie wyrażać w swoim otoczeniu jaką osobą jesteś i jak chcesz być traktowany.
Czytaj także:
Jesteś asertywny, agresywny czy uległy? Sprawdź!
Czytaj także:
Czy opłaca się być asertywnym w pracy?
Czytaj także:
Zaradna? Często po prostu ta, która boi się prosić o pomoc