Aleteia logoAleteia logoAleteia
piątek 29/03/2024 |
Aleteia logo
Wiedziałeś o tym?
separateurCreated with Sketch.

Innocenty IV. Papież od inkwizycji, adwokata diabła i misji do Mongołów

PAPIEŻ INNOCENTY IV

Wikipedia | Domena publiczna

Elżbieta Wiater - 02.03.20

Innocentemu IV (lata pontyfikatu: 1243–1254) trudno odmówić gorliwości i poczucia misji. Trzeba jednak przyznać, że niektóre metody jej realizacji wybrał, mówiąc oględnie, dyskusyjne.

Przekleństwo uwikłania w politykę

Te wybory trwały długo – kardynałowie osiemnaście miesięcy nie mogli się zdecydować, kto będzie następcą króciutko panującego Celestyna IV. Nie pomogła nawet groźba ich zamknięcia i przymuszenia do postu o chlebie i wodzie. Ostatecznie na tronie papieskim zasiadł świetny kanonista (czyli prawnik specjalizujący się w prawie kościelnym) kard. Sinibaldo Fieschi.

Jest to czas zaostrzającego się konfliktu między papiestwem, widzącym siebie wtedy jako jedną z dwóch władz panujących nad światem, a cesarstwem. Biskupi Rzymu od czasów Innocentego III uważali siebie za dominujących nad władzą świecką, jednak cesarz Fryderyk II Hohenstauf (1194–1250) miał na ten temat zdecydowanie odmienne zdanie. Co więcej, potrafił je skutecznie wyrazić w praktyce, zarówno na drodze dyplomatycznej, jak i zbrojnej.

Innocenty IV, aby skutecznie przeciwstawić się cesarzowi w obronie (tak był przekonany) słusznej pozycji papiestwa, musiał tworzyć koterie. Najpewniejszą metodą było obsadzanie biskupstw, ale też stanowisk w Państwie Kościelnym i nie tylko, najbliższą rodziną i krewnymi. Praktyka ta nosi niechlubne miano nepotyzmu i za tego papieża stała się normą postępowania. Miało to, szczególnie jeśli chodzi o mianowanie biskupów i kardynałów, na dłuższą metę fatalne skutki dla funkcjonowania Kościoła. Parafrazując słynne stwierdzenie Radziwiłła z Potopu, możemy powiedzieć, że Ecclesia stała się na kilka wieków postawem sukna rozdzieranym między włoskim rodzinami.

Misje, czyli (także) Polak na dworze chana

Jednocześnie Innocenty pragnął, by Ewangelia była głoszona po krańce świata i by dzięki nawróceniu ludów zapewnić pokój. W tym celu w odpowiedzi na krwawy najazd Mongołów z lat 1241–1242 posłał na dwór chana misjonarzy. Pierwszą grupę stanowili franciszkanie, wśród których byli także bracia z Polski: Benedykt Polak oraz brat C. de Bridia (nie znamy jego imienia). Pełnili oni funkcję tłumaczy z polskiego i ruskiego. Całą misję prowadził Jan di Piano Carpini. Podziw budzi odwaga franciszkanów, którzy przecież znali ten koczowniczy lud jedynie od jego najgorszej strony, czyli niedotrzymywania umów i okrucieństwa.

Misja (1245–1247) ostatecznie zakończyła się niepowodzeniem, jeśli chodzi o ewangelizację, jednak posłowie przywieźli sporo informacji na temat tamtejszych ludów. Okazało się to cenne, ponieważ nie była to ostatnia próba nawiązania relacji – do chana papież wyprawiał jeszcze raz franciszkanów i dwukrotnie dominikanów. Jak widać, nie był kimś, kto się łatwo poddaje.

Inkwizycja

Pontyfikat Innocentego IV to także ostatecznie domknięcie procesu kształtowania inkwizycji. W 1252 roku papież wydał bullę Ad extirpanda, która finalnie określiła sposób funkcjonowania trybunałów, niestety, wprowadzając do badania podsądnego także tortury.

Zanim jednak potępimy papieża, warto uświadomić sobie, że ustanowienie inkwizycji papieskiej zakończyło etap samosądów i pośpiesznych egzekucji ludzi czasem tylko podejrzanych o herezję przez władze świeckie. Miała ona też wyższy poziom, jeśli chodzi o wykształcenie teologiczne i prawnicze sędziów, niż niewydolne sądy biskupie, skazujące czasem niewinnych ludzi z powodu niedouczenia osób ferujących wyroki. W sądach inkwizycyjnych wprowadzono też po raz pierwszy w historii instytucję obrońcy z urzędu – nie miano złudzeń, że większość oskarżonych nie jest w stanie bronić się sama.

Pierwsza liturgia w języku narodowym

Aby przybliżyć liturgię wiernym w Chorwacji, w 1248 r. Innocenty IV wydał przywilej, na mocy którego zyskali prawo odprawiania mszy i oficjum w języku chorwackim oraz używania ich alfabetu (głagolicy) w księgach liturgicznych. Prawo to nigdy nie zostało cofnięte i dopiero po II soborze watykańskim tamtejszy Kościół przestał się wyróżniać pod tym względem.

Advocatus diaboli

Za pontyfikatu tego biskupa Rzymu przeprowadzono także proces kanonizacyjny św. Stanisława, który zakończył się wyniesieniem go na ołtarze w 1253 r. Od śmierci biskupa krakowskiego minęło wtedy ponad sto lat, więc po raz pierwszy ustanowiono w procesie tzw. adwokata diabła, czyli osobę, której zadaniem było podważanie wszelkich dowodów na świętość „podsądnego”.


GRZEGORZ IX

Czytaj także:
Grzegorz IX. Papież zakonów żebraczych i twórca inkwizycji


ŚWIĘTY GRZEGORZ II

Czytaj także:
Grzegorz II. Papież od murów, obrazów i misji wśród Germanów

Tags:
Papież
Wesprzyj Aleteię!

Jeśli czytasz ten artykuł, to właśnie dlatego, że tysiące takich jak Ty wsparło nas swoją modlitwą i ofiarą. Hojność naszych czytelników umożliwia stałe prowadzenie tego ewangelizacyjnego dzieła. Poniżej znajdziesz kilka ważnych danych:

  • 20 milionów czytelników korzysta z portalu Aleteia każdego miesiąca na całym świecie.
  • Aleteia ukazuje się w siedmiu językach: angielskim, francuskim, włoskim, hiszpańskim, portugalskim, polskim i słoweńskim.
  • Każdego miesiąca nasi czytelnicy odwiedzają ponad 50 milionów stron Aletei.
  • Prawie 4 miliony użytkowników śledzą nasze serwisy w social mediach.
  • W każdym miesiącu publikujemy średnio 2 450 artykułów oraz około 40 wideo.
  • Cała ta praca jest wykonywana przez 60 osób pracujących w pełnym wymiarze czasu na kilku kontynentach, a około 400 osób to nasi współpracownicy (autorzy, dziennikarze, tłumacze, fotografowie).

Jak zapewne się domyślacie, za tymi cyframi stoi ogromny wysiłek wielu ludzi. Potrzebujemy Twojego wsparcia, byśmy mogli kontynuować tę służbę w dziele ewangelizacji wobec każdego, niezależnie od tego, gdzie mieszka, kim jest i w jaki sposób jest w stanie nas wspomóc.

Wesprzyj nas nawet drobną kwotą kilku złotych - zajmie to tylko chwilę. Dziękujemy!

Top 10
Zobacz więcej
Newsletter
Aleteia codziennie w Twojej skrzynce e-mail