Nie, to historia z województwa ruskiego w XVII-wiecznej Rzeczpospolitej. Wiesz, kim był diabeł łańcucki?
Panowie bracia
Jacek Komuda, autor powieści Diabeł Łańcucki i autor scenariusza serialu mówi, że historia XVII-wiecznej Rzeczpospolitej Obojga Narodów to fascynujący fragment naszych dziejów i w ogóle dziejów świata.
Chcieliśmy pokazać Polskę zaludnianą przez ludzi silnych, wolnych i odważnych, którzy nie wahali się sprostać największym wyzwaniom. Szlacheckich panów braci, którzy zdobyli Moskwę, pokonali Turków pod Wiedniem i zbudowali największe wolne państwo w tej części świata. Ponad trzykrotnie większe niż nasz kraj obecnie. Bardzo nam Polakom tej odwagi, tej wiary w siebie i we własny sukces brakuje dzisiaj – piszą twórcy serialu, Fundacja Króla Jana.
Kolejny powód do nakręcenia filmu to chęć udowodnienia, że da się dzisiaj w Polsce zrobić ciekawy historyczny serial akcji, podobny np. do Czarnych chmur z lat 70. Dla Komudy duże znaczenie miało również to, że historia, którą opisał, rozgrywa się w Bieszczadach. To jest piękna, dzika kraina – nawet dzisiaj. Dawne województwo ruskie to był tygiel kultur – mieszkali tam Polacy, Rusini, Węgrzy, Łemkowie, Bojkowie, nawet ludy karpackie i bałkańskie. Pisarz przeprowadził się na Podkarpacie z Warszawy i mieszka w domu zbudowanym na wzór dawnych dworów szlacheckich, tzw. fortalicjów.
Karabela dla sponsora
Ponieważ serial jest finansowany ze zbiórki publicznej (tutaj), Jacek Komuda zaprasza najhojniejszych ofiarodawców na gościnę w swoim domu. Sponsorzy mogą zostać uhonorowani także m.in. karabelą, paczką staropolskich wypieków – proziaków, egzemplarzem powieści Diabeł Łańcucki, gadżetami filmowymi oraz pierwszym odcinkiem serialu.
Zdjęcia do filmu zakończyły się pod koniec września, a teraz trwa postprodukcja. Na ekranie zobaczymy m.in. Radosława Pazurę, Mateusza Banasiuka, Piotra Zawadzkiego i Urszulę Nawrot. W przedsięwzięcie zaangażowało się wielu członków grup rekonstrukcyjnych.
Warchoł
Kim był tytułowy diabeł łańcucki? Stanisław Stadnicki to postać historyczna. Dzisiaj raczej zapomniana, ale w swoich czasach na tyle znana, że kiedy Jan Matejko w latach 60. XIX wieku malował „Kazanie Skargi” i w środku obrazu umieścił symbolicznie trzy szlacheckie figury, które przez swoje warcholstwo i sobiepaństwo spowodowały upadek Rzeczpospolitej, jedną z nich uczynił właśnie Stadnickiego (pozostali dwaj to Janusz Radziwiłł i Mikołaj Zebrzydowski).
Trudno zaprzeczyć, że pan na Łańcucie zasłużył sobie na swój diabelski przydomek. Nawet jak na ówczesne standardy panujące wśród panów szlachty, poczynał sobie wyjątkowo zuchwale. Prowadził regularne prywatne wojny, w których brały udział tysiące ludzi.
Powodem mogło być zaoranie kawałka miedzy, złe potraktowanie chłopa z jego włości czy… konflikt o karła (trzymanie karłów w charakterze dworzan i „żywych osobliwości” było wówczas modne w całej Europie). Najeżdżał, rabował, porywał, gwałcił, wymuszał haracze. Swoich przeciwników wtrącał na całe lata do lochu, nie kłopocząc się takimi „drobiazgami” jak sąd czy prawo. Poza tym miał upodobanie w przemocy – kazał torturować więźniów, a nawet sam z lubością włączał się w ich męczenie.
Diabeł łańcucki
Największym „wyczynem” Stadnickiego było zajęcie Lwowa w 1606 roku podczas rokoszu Zebrzydowskiego, ale kroplą, która przelała czarę i ostatecznie doprowadziła do jego upadku było… porwanie karła.
A było to tak. Starosta leżajski Łukasz Opaliński podarował karła swojemu znajomemu, a Stadnicki, który był skonfliktowany z Opalińskim, porwał „prezent” i trzymał go w swoim zamku w Łańcucie.
Starosta uznał to za afront i zaczęła się regularna wojna, która zakończyła się splądrowaniem i spaleniem siedziby Stadnickiego. Ponoć w całej Rzeczpospolitej mówiono wówczas, że „Opaliński diabła pobił, a piekło spalił”. Stadnicki uciekł i w kolejnych latach próbował się odegrać, jednak zginął w jednej z potyczek w 1610 r.