Na ateńskim lotnisku Ojca Świętego przywitali m.in. nuncjusz apostolski w Grecji oraz minister spraw zagranicznychkraju. Towarzyszyły im również dzieci w tradycyjnych strojach ludowych oraz gwardia honorowa.
Po oficjalnym powitaniu papież Franciszek udał się do pałacu prezydenckiego, gdzie złożył kurtuazyjną wizytę prezydent Grecji, Ekaterini Sakielaropulu. Następnie spotkał się również z premierem kraju, Kiriakosem Mitsotakiswem.
O czym Ojciec Święty rozmawiał z władzami Grecji?
Witająca papieża prezydent Sakielaropulu podkreśliła, że Franciszek już po raz drugi przybywa do jej ojczyzny. Dzieje się to w roku, kiedy obchodzona jest 200. rocznica wybuchu powstania przeciwko osmańskiej okupacji. Doprowadziło ono do narodzin nowoczesnego państwa greckiego. Następnie prezydent zauważyła, że w trudnych czasach, w których ludzkość doświadcza wielkich prób, takich jak kryzys migracyjny z licznymi uchodźcami, ubóstwo, zmiany klimatyczne i pandemie, wkład religii i Kościoła ma znaczenie nie tylko egzystencjalne i nie ogranicza się jedynie do wierzących.
„Grecja niecierpliwie oczekuje współpracy ze Stolicą Apostolską na rzecz ochrony ludności chrześcijańskiej na obszarach, gdzie występuje zagrożenie, prześladowanie i dyskryminacja. (…) Poszanowanie wolności religijnej wspólnot chrześcijańskich oraz ochrona zabytków i dziedzictwa kulturowego jest warunkiem wstępnym umocnienia pluralizmu i tolerancji. W tym miejscu nie mogłabym nie wspomnieć o bazylice Hagia Sophia i podziękować za serdeczne wsparcie Waszej Świątobliwości, aby mogła ona pozostać ekumenicznym symbolem kultu religijnego i wymownym pomnikiem światowego dziedzictwa, dostępnym dla wszystkich” – powiedziała Sakielaropulu. Prezydent Grecji życzyła także Ojcu Świętemu dobrego zdrowia i wielu lat życia, a także umocnienia wiary i jedności chrześcijan.
Swoje przemówienie Franciszek poświęcił najważniejszym wyzwaniom, przed jakimi stoi współczesna Europa. Nawiązał przy tym do misji, jaką od wielu wieków historia i kultura, mające swój początek w Grecji, wyznaczają Staremu Kontynentowi. „Bez Aten i Grecji Europa i świat nie byłyby tym, czym są. Byłyby mniej mądre i mniej szczęśliwe” – podkreślił papież, przypominając, że on sam przybywa do tego kraju jako pielgrzym.
Ojciec Święty zaznaczył też, że to właśnie troska o wszystkich obywateli jest niezbędna do zmierzenia się z kolejnymi współczesnymi wyzwaniami, takimi jak pandemia, ubóstwo czy zagrożenia klimatyczne. Kolejnym z wyzwań, na jakie wskazał papież, jest potrzeba braterskiego otwarcia się na migrantów. Franciszek w konkretnych słowach skrytykował przy tym postawę, którą nazwał „europejskim ociąganiem się”. Wskazał też na nową linię podziałów na Starym Kontynencie, przebiegającą już nie między wschodem a zachodem, ale północą i południem. „Wspólnota Europejska, rozdarta egoizmami nacjonalistycznymi, zamiast być siłą napędową solidarności, wydaje się być czasem zablokowana i nieskoordynowana” – mówił Ojciec Święty. Zaapelował też o „zwrócenie uwagi na najbardziej potrzebujących, aby zgodnie z możliwościami każdego przyjmować, chronić, promować i integrować z pełnym poszanowaniem praw człowieka oraz godności”.
Nawiązując do kontekstu swojej wizyty, przypadającej w 200. rocznicę odzyskania przez Grecję niepodległości i 20 lat po wizycie św. Jana Pawła II w tym kraju, Ojciec Święty zachęcił Greków, by byli dla świata wzorem braterstwa ponad podziałami, tak, jak czynili to przez wieki. Po wpisaniu się do księgi pamiątkowej, Franciszek podarował prezydent Sakielaropulu medal upamiętniający jego podróż apostolską na Cypr i do Grecji. Przedstawia on św. Pawła i św. Barnabę, kluczowe postaci dla ewangelizacji tych ziem.
“Jak dawać świadectwo jedności, gdy jesteśmy podzieleni?!”
Po obiedzie i odpoczynku w nuncjaturze Ojciec Święty Franciszek udał się na spotkanie z prawosławnym arcybiskupem Aten i całej Grecji Hieronimem II. Wezwał w nim do odnawiania i pogłębiania jedności i braterstwa pomiędzy chrześcijanami.
Patriarcha w rozmowie z papieżem podkreślił, że obecnie wiele greckich matek opiekuje się „licznymi braćmi uchodźcami w całym kraju”. W tym kontekście Hieronim II przywołał „wielką wrażliwość” Franciszka na problem uchodźców i migrantów. Wyraził też uznanie dla jego wielkiej gotowości do integracji i przyjęcia wielu osób z tego grona w ostatnich latach. „Jeśli wspólnota globalna, przywódcy mocarstw i organizacje międzynarodowe nie podejmą naprawdę stanowczych decyzji, to liczba uchodźców – kobiet i dzieci bez ochrony – będzie się nieustannie powiększać” – ostrzegł grecki hierarcha.
„Przyjmujemy Waszą Świątobliwość, uznając w jego osobie pokornego i kompetentnego robotnika orędzia Ewangelii w imię naszej jedności we wspólnej wierze w Chrystusa” – powiedział na zakończenie zwierzchnik prawosławnego Kościoła Grecji.
“Jak możemy dawać światu świadectwo o zgodności Ewangelii, jeśli my, chrześcijanie, nadal jesteśmy podzieleni? Jak możemy głosić miłość Chrystusa, który gromadzi narody, jeśli nie jesteśmy zjednoczeni między sobą?” – zapytał w swoim przemówieniu Ojciec Święty Franciszek.
Nawiązując do spotkania z Hieronimem II, jakie miało miejsce pięć lat temu na wyspie Lesbos, papież przypomniał, że zarówno Morze Śródziemne, jak i rosnące na jego wybrzeżach drzewa oliwne, powinny przypominać o tym, co łączy ludy zamieszkujące te wybrzeża: o wspólnych korzeniach apostolskich. „Te korzenie, które wyrosły z ziarna Ewangelii, zaczęły przynosić wielkie owoce właśnie w kulturze hellenistycznej. Myślę tu o wielu starożytnych ojcach [Kościoła – red.] i pierwszych wielkich soborach ekumenicznych” – wskazał Ojciec Święty.
Franciszek przyznał też, że na przestrzeni wieków owo pielęgnowanie jedności zostało zakłócone przez „trucizny świata i kąkol podejrzliwości”. W mocnych słowach poprosił również o przebaczenie błędów, jakie w owym pielęgnowaniu jedności i wspólnych korzeni popełnili katolicy. „Ze wstydem – przyznaję to w odniesieniu do Kościoła katolickiego – działania i decyzje, które mają niewiele lub nic wspólnego z Jezusem i Ewangelią, naznaczone raczej żądzą zysku i władzy, doprowadziły do osłabienia komunii” – wyznał Ojciec Święty.
Nazywając Ducha Świętego „olejem komunii”, Franciszek przypomniał, że do budowania wspólnoty potrzebne jest wpierw uznanie wartości każdego człowieka. Jest to jednak coraz trudniejsze w świecie skażonym „indywidualizmem i rygoryzmem instytucjonalnym”. Ojciec Święty zachęcił też do nieustannych starań o budowanie braterstwa i komunii, opartych na wzorze Trócy Świętej i będących źródłem Bożego błogosławieństwa. Przywołując wreszcie obraz Ducha Świętego, jako „oleju pocieszenia”, przypomniał, że to Duch Święty pobudza Kościół do troski o najbardziej potrzebujących. Ich losy są – jak powiedział – „sprawą najważniejszą w oczach Boga”.
Na zakończenie spotkania Hieronim II ofiarował Franciszkowi płaskorzeźbę przedstawiającą św. Pawła nauczającego w Atenach, a papież odwdzięczył się arcybiskupowi przekazując mu pięknie zdobiony Codex Pauli –Kodeks św. Pawła. Zawiera on listy Apostoła Narodów oraz teksty jemu poświęcone. Przed opuszczeniem pałacu arcybiskupiego Ojciec Święty wpisał się także do księgi pamiątkowej.
Jutrzejszego ranka papież Franciszek odwiedzi obóz dla uchodźców na wyspie Lesbos. Następnie wróci do Aten, gdzie po południu odprawi mszę św. i spotka się ponownie z abp. Hieronimem II.
