„Inaczej się nie da teraz – jest wojna. Moja ojczyzna jest tłumiona przez barbarzyńskiego sąsiada. Nie ma kiedy spać i kiedy myśleć o sobie, trzeba myśleć o ludziach, którzy potrzebują teraz więcej pomocy niż my, którzy jesteśmy bezpieczni” – mówi Marianna Jara, w ostatnich dniach na nogach 20 godzin na dobę.
Z wyboru sanoczanka od prawie 30 lat, żona prawosławnego duchownego posługującego w Soborze Świętej Trójcy – prawosławnej cerkwi parafialnej w Sanoku. Pochodzi spod Tarnopola, gdzie kończyła muzykologię w Wyższej Szkole Muzycznej. Jest doktorem teologii prawosławnej, dyrygentką chóru cerkiewnego, założycielką wielokulturowego i wielorasowego zespołu Widymo, nauczycielką języka ukraińskiego i w szkole w Sanoku, i Straży Granicznej w Krościenku, matką trójki dzieci. Zaangażowana w działalność Związku Ukraińców w Polsce… Zresztą nie sposób wymienić wszystkich aktywności Marianny Jary.
„Trzeba wygrać wojnę”
Ale teraz jest na wojnie. Gdy wreszcie udaje nam się porozmawiać, nie za długo, bo jej telefon dzwoni praktycznie bez przerwy, skrzynka mailowa zapełnia się w niezwykłym tempie, jest gdzieś pomiędzy Sanokiem a granicą polsko-ukraińską.
Koordynuje pomoc dla uchodźców, jest w trakcie poszukiwania TIR-a, który pojedzie z pomocą humanitarną z Przemyśla do Tarnopola. Tam zresztą została część jej rodziny. Ta część, która mogła, przyjechała do Polski. Oprócz tego pracuje zawodowo, także teraz. Dobrze wie, co jest potrzebne, by przetrwała kultura ukraińska, której jest wielką miłośniczką i promotorką.
„Aby kultura ukraińska przetrwała, trzeba wygrać wojnę” – mówi z mocą. „Trzeba, żeby Ukraina zwyciężyła w tej niemądrej walce. Nikt się nie spodziewał, że w XXI w. nasz sąsiad będzie chciał zniszczyć naszą kulturę. Czego oni od nas chcą – żeby Ukraina wyrzekła się swojej kultury i historii?” – pyta retorycznie.
Niszczenie narodowości ukraińskiej
To ludobójstwo i niszczenie narodowości ukraińskiej, ale wiem, że ci ludzie, którzy teraz musieli z Ukrainy wyjechać, będą pielęgnować swoją kulturę, gdziekolwiek by nie byli. Kiedyś się mówiło, że „gdy bomby latają, to muza milczy”. Nieprawda – muza nie milczy. Jest u nas mnóstwo zespołów, wokalistów, artystów, którzy teraz koncertują na rzecz Ukrainy, przekazują środki dla niej, wspierają ludność w kraju i uchodźców
Marianna Jara
Założony przez nią w 2002 r. zespół Widymo śpiewa stare, zapomniane pieśni karpackie. Sami nazywają siebie głosem Gór Słonnych. Wykonują utwory w dialekcie bojkowskim, pogórzańskim, doliniańskim, śpiewają też pieśni huculskie.
Przyjaźń Polaków i Ukraińców
Marianna Jara od zawsze wierzy w przyjaźń narodów polskiego i ukraińskiego.
„Chyba lepiej już nie da się pomagać, niż Polska pomaga teraz Ukrainie. Polska wzięła na siebie tę pierwszą falę uchodźców. Moi przyjaciele Polacy wciąż pytają mnie, jak mogą pomóc i pomagają. Zawsze mówiłam, że prawdziwy Polak będzie przyjacielem Ukraińca, mimo zawieruch historycznych z jednej i drugiej strony” – mówi Marianna Jara.
Zawsze wierzyła, że Ukraińców i Polaków więcej łączy niż dzieli. „Teraz to widzimy na własne oczy” – mówi.
„Pan Bóg nas nie zostawi”
Marianna zastanawia się, jaki jest ten pierwszy tydzień Wielkiego Postu.
Ludzie chcą wejść w ten okres w spokoju, w wyciszeniu, wytchnieniu duchowym. Ale mamy bomby… Wierzymy w zwycięstwo Ukrainy nad wrogiem. Byłoby nam bardzo źle, gdybyśmy nie byli ludźmi wierzącymi, i nie wierzyli w to, że Pan Bóg nas nie zostawi.
Moja rozmówczyni głęboko wierzy w to, że kultura ukraińska przetrwa. Ocalą ją ludzie.
We Lwowie zabezpieczane są witraże w kościołach, cerkwiach, w piwnicach chowane są najcenniejsze dzieła sztuki. To nie jest tylko ukraińskie dobro, ale całego świata. Dlatego czekamy, żeby cały świat zareagował tak, jak Polska, bardziej zdecydowanie. Inaczej będzie nam wszystkim bardzo ciężko. Sobór Mądrości Bożej w Kijowie przetrwał wszystkie wojny od napaści mongolsko-tatarskiej po II wojnę. A teraz grożą, że ją zniszczą. Kim trzeba być?
Marianna Jara kocha też karpacką ornamentykę i haft krzyżykowy, co widać nawet po jej stylu ubierania się. Tworzy własne projekty ornamentów, lubi odnawiać stare kilimy i wyszywane koszule. Od wielu lat współpracuje z Uniwersytetem Ludowym w podkarpackiej Woli Sękowej.
„Ale teraz zostaje nam tylko tutaj pomagać i modlić się” – kwituje.
