Kiedy wyobrażamy sobie scenę narodzin Jezusa, w sposób naturalny myślimy o osamotnionych Maryi i Józefie, przebywających w stajence czy grocie w otoczeniu zwierząt. Na ten obraz zwykle nakłada się wyobrażenie zmartwionego Józefa, który przybywa do Betlejem w środku nocy i nie znajduje dla Maryi i siebie miejsca w gospodzie.
Choć z pewnością scena powyższa ma swoją dramaturgię, pomija one zarówno biblijne, jak i historyczne fakty, które malują inny obraz narodzin Jezusa.
Maryja i Józef przed porodem Jezusa
Po pierwsze: Maryja i Józef przebywali w Betlejem już od kilku dni. Św. Łukasz mówi o tym jasno: „Udał się także Józef z Galilei, z miasta Nazaret, do Judei, do miasta Dawidowego, zwanego Betlejem… Kiedy tam przebywali, nadszedł dla Maryi czas rozwiązania” (Łk 2,4-6).
Inne tłumaczenie wskazuje jeszcze wyraźniej: „Stało się, że kiedy przebywali tam, nadszedł dla niej dzień rozwiązania” (Douay-Rehims). W tekście nie ma mowy o pośpiechu, co pozwala przypuszczać, że Maryja i Józef mieli wystarczająco dużo czasu, aby przygotować się do porodu i poszukać miejscowej położnej.
Położna
Zawód położnych istnieje od tysięcy lat. Są one nawet wspomniane w Starym Testamencie i odgrywają kluczową rolę w historii Mojżesza:
Potem do położnych u kobiet hebrajskich, z których jedna nazywała się Szifra, a druga Pua, powiedział król egipski te słowa: „Jeśli będziecie przy porodach kobiet hebrajskich, to patrzcie na płećnoworodka. Jeśli będzie chłopiec, to winnyście go zabić, a jeśli dziewczynka, to zostawcie ją przy życiu”. Lecz położne bały się Boga i nie wykonały rozkazu króla egipskiego, pozostawiając przy życiu [nowo narodzonych] chłopców (Wj 1, 15-17).
Byłoby dziwne, gdyby Józef był sam w chwili, kiedy Maryja rodziła Jezusa. Chociaż wiara Józefa była wielka i ufał, że Jezus jest Mesjaszem, to jednak mężczyźni w tamtych czasach nie byli przeszkoleni, jak odbierać poród. Będąc człowiekiem prawym, Józef szukałby pomocy u miejscowej położnej, zdając sobie sprawę z braku odpowiedniej wiedzy.
Położna przy narodzinach Jezusa?
Do tej wiedzy historycznej dochodzi jeszcze starożytny tekst z roku 145, zwany Protoewangelią Jakuba. Opowiada on o położnej Maryi i innej kobiecie, która asystowała przy narodzinach Jezusa.
Ja (Józef) ujrzałem kobietę schodzącą ze wzgórza. Rzekła do mnie: „O człowieku, dokąd idziesz?”. A ja odrzekłem: „Szukam położnej z Hebrajczyków”. Ona odpowiedziała i rzekła do mnie: „Czy jesteś z Izraela?”. A ja odpowiedziałem jej: „Tak”. Ona rzekła: „A któż to jest ta, która rodzi w jaskini?”. A ja rzekłem: „Kobieta mi zaślubiona”.
I odeszła z nim położna. I stanęli w miejscu jaskini, a oto świetlisty obłok przykrył jaskinię. I rzekła położna: „Dusza moja została dziś wywyższona, bo oczy moje ujrzały niezwykły cud – zbawienie zostało bowiem przyniesione Izraelowi”. I natychmiast obłok zniknął z jaskini, a w jaskini zabłysła wielka światłość, tak że oczy nie mogły jej znieść. A za chwilę ta światłość stopniowo osłabła, aż ukazało się Dzieciątko i zbliżyło się, aby ssać pierś matki swojej, Maryi.
A położna zawołała i rzekła: „To jest dla mnie wielki dzień, bo ujrzałam ten niezwykły cud”. I wyszła położna z jaskini, i spotkała Salome. I rzekła do niej położna: „Salome, Salome, mam ci do opowiedzenia cud niezwykły: dziewica porodziła, do czego z natury jest niezdolna”.
Choć tekst powyższy nie jest uważany za natchniony, wskazuje on wielce prawdopodobną rzeczywistość historyczną. Ze względów praktycznych wydaje się, że Józef poszukiwał położnej dla Maryi. Inną kwestią jest to, czy jedynie asystowała ona przy samym porodzie, gdyż usługi położnej obejmowały także opiekę nad niemowlęciem.
Starożytne ikony prawosławne i bizantyjskie przypominają tę prawdę i często przedstawiają położną Maryi w rogu ikony, kąpiącą nowo narodzonego Chrystusa. Co dokładnie wydarzyło się tej cudownej nocy, na zawsze pozostanie tajemnicą, jednak przekazy biblijne i historyczne mogą rzucić nieco światła na narodziny, które zmieniły świat.
