Czy Kościół ukrył prawdę o pierwszej żonie Adama, Lilit?

Co jakiś czas można zobaczyć nagłówki artykułów, które obwieszczają wstrząsającą informację: Kościół ukrył prawdę o pierwszej żonie Adama. Przed Ewą, Adam był żonaty z Lilit. Tę sprawę obszernie i ciekawie wyjaśnił biblista dr Marcin Majewski na swoim kanale na YouTubie.

Okazuje się, że Lilit jest znana nie tylko w popkulturze: serial „Lucyfer”, gry – np. „Diablo” czy książki. Jest to postać dobrze znana w tradycji żydowskiej. Jej nieobecność w tradycji chrześcijańskiej tylko podsyca emocje, że prawda o pierwszej żonie Adama została z jakiegoś powodu ukryta przez Kościół.

Czytaj także:“Przygoda z Biblią jest fascynująca, to odkrywanie Boga, ale i człowieka”

W 34 rozdziale Księgi Proroka Izajasza czytamy wyrocznię o spustoszeniu Edomu. W 14 wersecie znajdziemy takie słowa:

Zdziczałe psy spotkają się z hienami
i kozły będą się przyzywać wzajemnie;
co więcej, tam Lilit przycupnie
i znajdzie sobie zacisze na spoczynek.

Kim jest ta tajemnicza Lilit? Pomocne może się okazać zerknięcie do innych tłumaczeń. W Biblii Warszawskiej znajdziemy tam słowo „upiór nocny”, a w Gdańskiej… „jędza”. Skąd taka rozbieżność?

Słowo „lilit” pochodzi z języka akadyjskiego, którym posługiwano się w starożytnej Mezopotamii i oznacza demona. W mitologii Babilonu był to demon pustkowia, który dręczył mężczyzn i porywał dzieci. To kobieta-symbol.

Z racji, że starożytni Izraelici przebywali w Mezopotamii na tzw. wygnaniu babilońskim, przejęli wiele idei, wierzeń i opowieści tamtejszych ludów. Jednym z nich jest opowieść o Lilit. Nie znajdziemy jej jednak w samym Piśmie Świętym, ale w żydowskich komentarzach: Talmudzie i Zocharze oraz literaturze apokryficznej.

„Alfabet ben Syracha” to apokryficzna księga żydowska. To parafraza Księgi Rodzaju. Autor pisze, że Bóg stworzył Adama, a potem, by ten nie był sam, kobietę o imieniu Lilit. Od razu zaczęli się kłócić o pozycję w akcie seksualnym. Ale w głębszej warstwie to kłótnia o to, czy są sobie równi i czy Adam może podporządkować sobie Lilit. 

Lilit wypowiada tajemnie imię Boga i odlatuje. Ucieka nad Morze Sitowia, które jest traktowane przez starożytnych, jako miejsce narodzin demonów. Adam wezwał Boga na pomoc, a On wysłał za nią aniołów. Ma wrócić, inaczej każdego dnia zginie 100 jej synów. Lilit była traktowana jako symbol seksualności i płodności. Miała ona rodzić 100 dzieci dziennie. Śmierć 100 jej synów oznacza zatem utratę macierzyństwa.

Czytaj także:Biblia katolicka i protestancka. Skąd się wzięły różnice w kanonie?

Aniołowie grożą jej, ale Lilit nie chce się podporządkować. To pokazuje, że jest ona symbolem kobiety wyzwolonej. Mówi o sobie, że jest stworzona po to, by dręczyć noworodki. W tradycji mezopotamskiej jest odpowiedzialna za choroby i przedwczesną śmierć dzieci. Tak tłumaczono sobie wysoką śmiertelność niemowląt. Dziecko było darem Boga, zatem jego śmierć musiała być efektem działania demona. Lilit jest kobietą zazdrosną. Nie może mieć dzieci – to kara za ucieczkę od Adama – więc zabiera je innym.

Lilit to symbol ludzkich lęków. Przed śmiercią dziecka. Mężczyzn przed silnymi kobietami, niesprawnością seksualną i pożądliwością.

Tekst biblijny nie mówi o Lilit. Ale niektóre interpretacje dostrzegają ją w Księdze Rodzaju. W pierwszym poemacie o stworzeniu (Rdz 1) autor biblijny mówi, że Bóg stworzył mężczyznę i kobietę w jednym momencie (Rdz 1, 27), natomiast  w drugim poemacie (Rdz 2), mówi, że Bóg najpierw stworzył mężczyznę, a z jego żebra – kobietę. Adam na jej widok krzyczy: „Ta dopiero jest kością z moich kości i ciałem z mego ciała!” (Rdz 2, 23). 

W słowie „dopiero” część komentatorów żydowskich dopatruje się śladu Lilit, pierwszej żony Adama, która powstała razem z nim z ziemi, o czym mówi pierwszy poemat. Nie była jednak doskonała, dlatego Bóg z żebra stworzył drugą żonę, Ewę.

Wiemy jednak dzięki krytyce biblijnej, że te dwa poematy są od siebie niezależne. Napisane w innym czasie, przez innych autorów. Nie są to opisy chronologiczne, ale teologiczna interpretacja pochodzenia człowieka.

—

Lilit nie jest zatem ukrytą przed światem przez Kościół pierwszą żoną Adama, ale mezopotamską kobietą-symbolem. W czasach, gdy nie było nauki we współczesnym tego słowa znaczeniu, poprzez postacie demonów próbowano wytłumaczyć sobie trudne sytuacje, których doświadczał człowiek.

Obejrzyj cały wykład dr. Marcina Majewskiego.

Czytaj także:Biblia jak pancerz przeciwko „pociskom Złego”