Przybył Pan i stanąwszy, zawołał jak poprzednim razem: «Samuelu, Samuelu!» Samuel odpowiedział: «Mów, bo sługa Twój słucha».
Samuel dorastał, a Pan był z nim. Nie pozwolił upaść żadnemu jego słowu na ziemię. 1 Sm 3, 10.19
Jan stał wraz z dwoma swoimi uczniami i gdy zobaczył przechodzącego Jezusa, rzekł: «Oto Baranek Boży». Dwaj uczniowie usłyszeli, jak mówił, i poszli za Jezusem.
Jezus zaś, odwróciwszy się i ujrzawszy, że oni idą za Nim, rzekł do nich: «Czego szukacie?» Oni powiedzieli do Niego: «Rabbi! – to znaczy: Nauczycielu – gdzie mieszkasz?»
Odpowiedział im: «Chodźcie, a zobaczycie». Poszli więc i zobaczyli, gdzie mieszka, i tego dnia pozostali u Niego. Było to około godziny dziesiątej.
Jednym z dwóch, którzy to usłyszeli od Jana i poszli za Nim, był Andrzej, brat Szymona Piotra. Ten spotkał najpierw swego brata i rzekł do niego: «Znaleźliśmy Mesjasza» – to znaczy: Chrystusa. I przyprowadził go do Jezusa.
A Jezus, wejrzawszy na niego, powiedział: «Ty jesteś Szymon, syn Jana; ty będziesz nazywał się Kefas» – to znaczy: Piotr.
J 1, 35-42
„Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem – Panem jedynym. Będziesz miłował Pana, Boga twojego, z całego swego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił” (Pwt 6,4-5). Te słowato najważniejsze, potwierdzone przez Jezusa, przykazanie Starego Testamentu. Mimo że nie zostało przywołane w dzisiejszych czytaniach wprost, to jednak oddaje ich myśl przewodnią. Jeśli idziemy za głosem powołania i dzielimy życie z Jezusem, jeśli dajemy o Nim świadectwo, to właśnie po to, żeby serca swoje i innych uczynić zdolnymi do miłości. Nie potrafimy jednak kochać z całego serca od razu. Miłości uczymy się przez całe życie, stopniowo do niej dojrzewając. Od czego ten proces się zaczyna? Wskazówka jest zawarta w prostym słowie, które nieprzypadkowo rozpoczyna najważniejsze z przykazań. Brzmi ono: „słuchaj”.
Bóg słucha jako pierwszy
W wielu historiach biblijnych możemy zauważyć pewną prawidłowość: wydarzenia ważne, o przełomowym dla Izraela znaczeniu, zaczynają się w momencie spotkania dwóch dążeń. Jednym z nich jest niezmienne, zbawcze wobec nas pragnienie Boga. Drugim sytuacja, w której człowiek wyraża wobec Boga swoją bezsilność. Niekiedy wołanie o pomoc przyjmuje formę skargi, płaczu, a nawet krzyku. Taki jest na przykład początek Exodusu. Zniewoleni w Egipcie Hebrajczycy krzyczeli z bólu. „I wysłuchał Bóg ich jęku (…). Wejrzał Bóg na Izraelitów i zrozumiał ich”(Wj 2,24n). Podobnie, od płaczu, zaczyna się historia Samuela, proroka, który odegrał kluczową rolę w momencie kształtowania się w Izraelu monarchii. Jego matka Anna, cierpiąca z powodu niepłodności, „smutna na duszy zanosiła do Pana modlitwy i płakała rzewnie”(1 Sm 1,10). Pan Bóg wysłuchał jej prośby, dlatego narodzony chłopiec otrzymał imię Samuel (hebr. Bóg wysłuchał).
W przykazaniu miłości Bóg nakazuje nam słuchać, ale w przywołanych historiach widzimy, że pierwszym, który słucha jest On sam. Jeśli chcemy wypełnić Boże przykazanie, na początku spójrzmy, jak On je realizuje. Jakie jest zatem Boże słuchanie? W obydwu sytuacjach jest ono empatyczne i nastawione na zrozumienie. Wysłuchał Bóg i zrozumiał jęczących w Egipcie Izraelitów, podobnie też wysłuchał i zrozumiał płaczącą Annę. To był początek bliskich relacji pomiędzy Bogiem a tymi ludźmi. Relacji nie zawsze łatwych, ale ważnych i brzemiennych w skutki. Słuchać innych empatycznie i rozumiejąco, tworzyć warunki dla rodzenia się bliskich relacji – tego na pewno możemy uczyć się od Boga.
Słuchający człowiek
A czego uczą nas ludzie – bohaterowie dzisiejszych czytań? Wspomniany już Samuel przyszedł na świat, ponieważ Bóg wysłuchał prośby jego matki. Niemniej prorok, o którym dziś czytamy jest nie tylko owocem „wysłuchania”, ale też sam potrafi słuchać.W kluczowym momencie historii to on usłyszy głos Boga wskazujący Dawida jako przyszłego króla. Dziś jednak spotykamy go jako dziecko, które pomimo braku doświadczenia, może stanowić dla nas przykład postawy słuchającej.
Jak zachowuje się chłopiec, do którego Bóg zaczyna przemawiać? Idzie do człowieka doświadczonego i podaje się jego wskazówkom. Heli jest dla Samuela autorytetem. Dzięki zaufaniu i posłuszeństwu wobec człowieka, który widzi więcej, przyszły prorok uczy się słuchać Bożego Słowa. Na naszej drodze wiary nie zawsze potrafimy rozeznać, czego Bóg dla nas pragnie. Nawet kiedy wsłuchujemy się we własne serce, możemy w nim usłyszeć różne, sprzeczne ze sobą głosy. Kiedy jednak mamy kogoś, kto pomoże uporządkować myśli i ponazywać pragnienia, wtedy łatwiej jest nam otworzyć się na Boży głos.
Od słuchania do życia
W dzisiejszej Ewangelii zwróćmy uwagę na słowa oznaczające słyszenie i widzenie. Mając je na uwadze, spróbujmy prześledzić dynamikę wydarzeń. Na początku Jan Chrzciciel zobaczył przechodzącego Jezusa i od razu rozpoznał w Nim Baranka Bożego. Uczniowie usłyszeli świadectwo Jana i poszli za Jezusem. Najpierw jest więc ktoś, kto potrafi dostrzec coś, czego nie widzą jeszcze inni – to Jan. Dzięki jego świadectwu pozostali słyszą i podejmują działanie. Następnie inicjatywę przejmuje Jezus. Ujrzał ich idących za Nim i po krótkim dialogu zaproponował: „Chodźcie, a zobaczycie” (gdzie mieszkam). To ostatnie jest zaproszeniem do wspólnego życia. Mamy tu więc sekwencję: jakiś człowiek widzi i daje świadectwo – inny człowiek słyszy i działa – Bóg, widząc dobrą wolę człowieka, osobiście przejmuje inicjatywę i prowadzi go dalej. Owo dalej oznacza już nie tylko słyszenie. Uczniowie mogą odtąd przyglądać się Jezusowi i obserwować, jaki jest, czym żyje i co czyni. Oglądają Boga w Jego ludzkiej postaci i uczą się od Niego miłości.
Na koniec kilka spostrzeżeń dotyczących imion. Hebrajskie Sh’ma, które występuje w imieniu Samuel, jest tym samym słowem, które rozpoczyna przykazanie miłości: Sh’ma Israel („Słuchaj Izraelu”). Ten sam rdzeń odnajdujemy w imieniu Szymon (hebr. Szim’on – Bóg wysłuchał, gr. Simon – słyszeć). Jezus nadał Szymonowi nowe imię. Piotr (hebr. Kefas – skała) wyraża misję Apostoła. Misją tą będzie pozyskiwanie i utwierdzanie w miłości uczniów Chrystusa. Rybak z Galilei zobaczył, jak żyje Jezus. Poznał, doświadczył i stał się zdolny do dawania świadectwa. To wszystko mogło się wydarzyć w jego życiu dlatego, że u początku drogi był zdolny usłyszeć.
